Fenerbahçe yönetiminin Türkiye Futbol Federasyonu’na yaptığı resmi başvuru ile 1959 öncesi şampiyonluklar yeniden tartışılmaya başlandı.
TFF’nin kuruluş yılı olan 1923’ten Milli Lig’in (Süper Lig) kurulduğu 1959’a kadar geçen süreçte Türkiye Futbol Şampiyonası (Türkiye Futbol Birinciliği), Milli Küme ve Federasyon Kupası olmak üzere 3 farklı ulusal futbol organizasyonu düzenlendi.
Düzenlenen organizasyonlarda günümüzde Süper Lig’in oldukça uzağında kalan veya kapanan kulüplerin şampiyonluklarını görmekteyiz. Bu yazı dizimizde günümüzde çoğunluğun bihaber olduğu bu şampiyonlukları inceleyeceğiz.
Türkiye Futbol Şampiyonası’nın kurulmasından önce Türk futbolu amatör ve bölgesel düzeyde oynanıyordu. İstanbul, Ankara, İzmir, Adana gibi şehirlerin takımları kendi liglerinde şampiyon oluyor fakat ulusal düzeyde bir şampiyon belirlenmiyordu. İstanbul Ligi bu bölgesel ligler arasında en prestijli ve güçlü olanıydı.
23 Nisan 1923 tarihinde Yusuf Ziya Öniş başkanlığında Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı’na bağlı olan Futbol Heyet-i Müttehidesi (Türkiye Futbol Federasyonu) kuruldu.
(TFF'nin kurulduğu Letafet Apartmanı)
Yeni kurulan federasyon İstanbul, Ankara ve İzmir Liglerinin şampiyonlarının katıldığı ulusal düzeyde bir turnuva organize etmek istiyordu. Yoğun girişimler sonucu federasyonun 1924 yılında ilk defa ulusal düzeyde bir futbol müsabakası düzenlenmesine karar verildi.
Kendi bölgelerinin liglerinde şampiyon olan takımlar eleme maç usulüyle ilk Türkiye futbol şampiyonunu belirleyeceklerdi. 1924 yılının eylül ayında Ankara’daki İstiklal Sahası’nda düzenlenen turnuvaya 15 takım katıldı.
Beşiktaş’ın İstanbul şampiyonu, Altay’ın İzmir şampiyonu ve Anadolu Turan Sanatkarangücü’nün (Ankaragücü) Ankara şampiyonu olarak katıldığı turnuva 4 Eylül 1924 günü oynanan Konya Gençlerbirliği - Trabzon İdman Ocağı maçıyla başladı.
Harbiye ilk turda Adana Türk Ocağı ile karşılaştı ve sahadan 2-0 galip ayrıldı. İlk turda hata yapmayan Harbiye, çeyrek finalde kupanın favorisi Beşiktaş ile eşleşti.
7 Eylül 1924 günü saat 16.00’da İstiklal Sahası’nda oynanan bu dev maçı da 2-0 kazanan Harbiye adını yarı finale yazdırdı. Yarı finalde İzmir şampiyonu Altay’ı da 3-0 gibi net bir skorla saf dışı bırakan Harbiye finale yükseldi.
Finalde ise rakip sivil takımlardan birisi değildi. Bahriye Mıntıkası’nı birinci olarak tamamlayarak turnuvaya katılım hakkı elde eden Bahriye Efrad-ı Cedide İdman Yurdu (Bahriye) finalde Harbiye’nin rakibi oldu.
Finale kadar turnuvada tek bir gol dahi yemeyen iki takımın karşı karşıya geldiği bu dev maç 12 Eylül 1924 tarihinde İstiklal Sahası’nda oynandı. Türk futbol tarihinin ilk ulusal şampiyonunu belirleyecek olan bu final maçının hakemliğini TFF başkanı Yusuf Ziya Öniş yaptı.
(Yusuf Ziya Öniş)
Bahriye’nin iki penaltı atışından yararlanamadığı maçtan 3- 0’lık Harbiye galibiyeti çıktı. Turnuvaya ‘‘Harbiye Mıntıkası’’ birincisi olarak katılan ve bu turnuvada tek bir gol dahi yemeyen Harbiye, sırasıyla Adana Türk Ocağı, Beşiktaş, Altay ve Bahriye’yi mağlup ederek Türkiye’nin ulusal düzeyde ilk futbol şampiyonu oldu.
Turnuvanın üçüncülük maçında ise Ankaragücü ile Altay, 11 Eylül 1924 günü karşılaştı. Kıran kırana geçen mücadelede Ankaragücü sahadan 1-0 galip ayrılan taraf oldu. 1924’te kazandığı zaferin ardından 1942 ve 1945’te tekrar şampiyonluk sevinci yaşayan Harbiye, 1944’te ise final grubunu ikinci sırada tamamladı.
